توضیح این مقال و تنسیل این اجمال آنکه پرور دکان تمدن قدیم و قویم ساسانی پس از آنکه مفهور تازیان شدند ، برای بازیافتن عزت و قدرت از دست رفته مسلح شدن بسلاح دانش را که ما به توانش است بهترین وسیله شناختند و در اوقاتی که اعراب بتمتع از نمرات مادی غلبه وفتح خود سر کرم بودند ، آنها بآموختن زبان و آداب عربی و فراگرفتن حکم و معارف اسلامی مشغول شدند و در عصری که نویسندگی حرفه خوار مایه و پست شمرده میشد بجمع لغات و اشعار وامثال و تدوین دستور زبان عرب و گرد آوردن اخبار و احادیث و تفسیر قرآن مجید و تحقیق در شرایع و قوانین اسلام پرداختند، و نیروی سعی و همت بلند زبر دستی خود را در این معلومات بپایه رسانیدند که حتی عرب در معرفت احکام دین و قواعد زبان خود بدیشان نیازمند شد و در زمانی که تألیف و نشر کتب خلاف مصالح مملکت و استفاده از کتاب منافی شأن عربیت شمرده میشد آثار قلمی ایرانیان محل احتیاج….
